فولکلور نه دیر؟
بيليريک کي, خالقيميزين ياراتديغي زنگين فولکلوروموزو توپلاماق بيزيم تاريخي بورجوموزدور.
بيليريک کي, فولکلوروموز کندلرده, اوجقارلاردا, تايفالار آراسيندا گئنيش مقیاسدا يايـيليب و اونلار ان‌خالص فولکلوروموزون قوروقچولاريديرلار.
بيليريک کي, فولکلوروموز چوخ يؤنلو و چوخ ساحهليدير و هامينـين آذربايجان شفاهی ادبیاتي و فولکلورونون توپلاماسيندا اشتراکي گرهکليدير. خوصوصيله بو زمينهده دولت هئچ بير يارديم ائتمير و بو آغير ايش آذربايجانـين قاباقجيل آيدين‌لاري‌نين بوينونا دوشور.
اوچ مسله باره‌سينده بير نئچه تاپشيريغئ حؤرمتلي اوخوجولارا چاتديراماق يئرلي اولار. هر ايشي علمي، دوزگون و اوغورلو يئرينه يئتيرمك اوچون بو اوچ مسله باره‌سينده درين‌دن دوشونمك لازيم‌دير: هدف، برنامه و تشكيلات.
1. هدف
فولكلورون گئنيش كوتله‌لر آراسيندا ياييلماسي و چوخ ساحه‌لي اولدوغونا گؤره كيمسه و يا كيچيك بير عيدده اونلارين‌‌هامي‌سيني توپلايا بيلمز. اونا گؤره هر كيم و هر كيچيك دسته گره‌ك قاباقجادان ايش ساحه‌سيني بللنديرسين. دئمك، فولكلورون‌‌هانسي قول و يا قول‌لاريندا چاليشمالي‌دير،هانسي قايناق‌لاردان فايدالانمالي‌دير.
فولكلورون اونلارلا قولو واردير. سيزي ماراقلانديران قولونو گؤتورون و اونون اوزه‌رينده هر طرفلي ايشله‌يين. قايناق مسله‌سي چوخ اؤنملي‌دير. مثلن اگر اوشاق‌لار اويونو ساحه‌سينده عنعنه‌وي اوشاق اويون‌لاريني توپلاماق ايسته‌ييريك، يالنـيز اؤز يادداشيميزا اينانا بيلمه‌ريك. گره‌ك بو اويون‌لاري قئيده آلاق. اونلارين ايشلتدييي ديلي، اصطلاحي عيني ايله يازاق. اگر خيي- خيي اويونونو شرح ائديريک, مختلف جيزگي‌لري چكيب، اونلارين هره‌سي‌نين باره‌سينده ايضاحات وئره‌ك. اوشاق اويونو اصطلاحلاري، ناغيل‌لار، لطيفه‌لر و… خالقين دئييليشي كيمي يازي‌يا آلينمالي‌دير. البتّه، اگر بير ييغينجاق‌دا يا بير يئرده فولكلوريك تزه بير سؤز ائشيديريك اونلاري گره‌ك قئيده آلماق حتّا اگر بيز ايشله‌ديييميز فولكلور قولونا آييد اولماسا دا. مثلن، بير لطيفه، بر يئرلي لغت، بير ماهني و…
2. برنامه
چاليشمالارين موضوع و هدفي تعيين اولدوقدان سونرا ايجرايي ايش‌لري يئرينه يئتيرمك‌دن اؤترو برنامه حاضيرلانمالي‌دير.هارادان باشلامالي، كيم‌لر ايله گؤروشمه‌لي،هارا گئتمه‌لي، كيمسه‌لرين امكداشليغيندان فايدالانمالي، نئجه و نه تهر الده ائديلن معلوماتي ساهمان‌لامالي و… امكداش‌لار آراسيندا ايش بؤلگوسو آپاريلمالي‌دير. ايش بؤلگوسونده فردي وظيفه‌لري معيّن ائتمكله برابر امكداش‌لارين آراسيندا هماهنگ‌ليك ياراتماق اوچون تدبير گؤرونمه‌لي‌دير. فردي ايش‌لرين محصولو باشقا يولداش‌لارين طرفيندن يوخلانمالي، نقد و اصلاح اولونمالي‌دير.
آرديجيل و جيددي بير ايش‌ده زامان و واخت مسله‌سي اؤنملي يئر توتور. ايش‌لر واختي- واختيندا گؤرولمه‌لي‌دير. واخت امكداش‌لارين امكان‌لارينا گؤره تعيين ائديلمه‌لي‌دير. گونده‌ليك، هفته‌ليك، آيليق و… واحدلري قبول ائتمك امكان‌لاردان آسيلي‌دير.
فولكلور توپلاماق ايشي اوغورلو اولماقدان اؤترو برنامه اوزره، آرديجيل و جيددي ايش يولو ايله ايره‌لي آپاريلمالي‌دير
3. تشكيلات
فولكلور آبيده‌لريني توپلاماق ايشيني هر كيم تك‌ليكده گؤره بيلر. آنجاق البير ايش‌لمك يولو ايله الده ائديلن نتيجه‌لر دوزگون‌راق اولماسي گؤزله‌نيلير. بيرگه ايش‌لمك اوچون تشكيلات ياراتماق لازيم‌دير. تشكيلات دئديكده بوروكراتيك بير قورولوش يوخ، آنجاق ايش‌ده امكداشليق و هماهنگ‌ليك ياراتماق‌دان اؤترو ساده، تشريفات‌سيز بير تشكيلات ياراتماق اولار. مثلن اوچ، بئش و يا نئچه نفر يولداش معيّن ساحهده فولكلوريك آبيده‌لري توپلاماق اوچون امكداشليغا قرار آليب، اؤزلري اوچون هدف، برنامه، ايش بؤلگوسو معيّن ائده‌رك بيرگه ايشله‌مه‌يه باشلايا بيلرلر. بير شهرده نئچه- نئچه بئله بير كيچيك دسته تشكيل تاپا بيلر.
ايران تورك‌لري‌نين فولكلوريك اثرلريني توپلايـيب، آراشديريب، قوروماق و يايماق اوچون دولت طرفيندن مالي و باشقا امكان‌لار وئريلمير.
آذربايجان آيدين‌لاري‌نين تاريخي بورجودور كي، ال‌لريندن گلدييي قده‌ر بو ساحهده چاليشسينلار. مركزلشميش بير تشكيلات ياراتماق بؤيوك مالي امكان‌لار طلب ائدير. شرايطه اويغون ايش‌لري گره‌ك يولا سالماق. بيزجه هله‌ليك، كيچيك ايش دسته‌لري، كؤنول‌لو اولاراق تشكيل تاپمالي‌دير. توپلانان اثرلري چاپ ائتمك اوچون «ائل ديلي و ادبیاتي» صحيفه‌لري سيزين اختيارينـيزدادير. و لازيم گلديكده فوق‌العاده ضميمه شكلينده توپلانان فولكلوريك اثرلري يايماغي اؤز عهده‌سينه آلير. اونا گؤره فولكلور توپلاماق ساحه‌سينده فردي و يا دسته‌جمعي چاليشان ديلداشلاردان ايسته‌ييريك كي، بيزيمله علاقه ساخلاسينلار و توپلاديق‌لاري اثرلري بيزه گؤنده‌رسينلر….
دوست‌لار، قلمداش‌لار، آذربايجان تپرلي گنج‌لري!
آتا- بابالاردان يادگار قالميش زنگين فولكلوريك اثرلريميز اونودولماق و آرادان گئتمك تهلوكه‌سي قارشي‌سيندادير. بيزيم بوينوموزا دوشن تاريخي بورجو، شرف‌له يئرينه يئتيرمك و بو زنگين واريميزي قورويوب گله‌جك نسل‌لره چاتديرماق اوغروندا ايره‌لي!
***
ایضاح:
بو یازینی اوستاد بهزاد بهزادی”آذري” درگي‌سي‌نين «ائل ديلي و ادبیاتي» بؤلومونون امکداشلارینا خطابا یازمیشدیر. یازی‌نین متدیک اهمیتینی نظره آلاراق, اونو بیر داها یایماق گرکلی گؤرونور. بو تاپشیریقلار اساسیندا ایدی کی “آذري” درگي‌سي‌نين «ائل ديلي و ادبیاتي» بؤلومونده مين صحيفه‌دن آرتـيق مطلب چاپ اولدو. تاسفله کی اوستادین اؤلومو ایله بو درگی و اونون دیرلی بؤلومونون فعالیتینه‌ده سون قویولدو.
بهزاد بهزادی